Zikkuratı tərk etdiyi andan qaynar Mesopotamiya günəşi İddin-Nabunun keçəlinə hücum etdi. O dərəcə isti idi ki, tanrılara qarşı zərrə qədər sevgisi olmayan Nabu kimi bir insan belə onların məbədinə qayıdıb axşama qədər ayin etmək barəsində fikirləşdi, ancaq içəridəki kahinləri görməkdənsə dərisinin yanmasının onun üçün daha yaxşı ola biləcəyini düşündü. Dualar onu narahat edir, Zikkuratın zalı isə tanrıdan çox ölümü xatırladırdı. Məbəddən şəhərə qədər olan yol o qədər də uzun olmasa da, günəşin ən təpədəki varlığı yolun sanki, uzunluğunu artırırdı. Kölgələr qısaldıqca yollar daha da uzanırdı.

Bu cəhənnəm yolunda yalnız olmadığı üçün az da olsa sevinirdi. Köhnə dostu Şumu və bir neçə il əvvəl tanış olduğu Bel adlı dostları da onunla birlikdə hər gün bu məbədi ziyarət edirdi. Nabudan fərqli olaraq onların dua edəcəyi bəzi şeylər var idi. Şumu-ukin hündür, cüssəli və enlikürək bir borsippalı idi. Gənc vaxtından bəri Nabu ilə dostluq edirdi və gücü sayəsində bir neçə dəfə Nabunu xilas da etmişdi. İyirmili yaşlarında şəhərdə keçirilən güləş döyüşlərində məşhurlaşmışdı. Şumu yaşından və kimliyindən asılı olmayaraq hər kəsi yerə sərməyi bacarırdı. Gücü və bu gücünün verdiyi cəsarət onu Nabudan əsas fərqləndirən amillərdən ola bilərdi. Şumu Nabunu Borsippa şəhərinin ağası hesab edilən Nebuşadnezzar adlı şəxsdən xilas etdiyindən bəri Nabu onunla daha sıx dost idi və hər gün bu cəhənnəmi andıran yol ilə Zikkurata gəlməyi də Şumu-ukinə görə edirdi.

– Dostlar, bəlkə biraz yavaşlayaq? – dedi Nabu dostlarına, – yoxsa, cəsədimi daşımalı olacağsız.

Qüdrətli Babilin yanında yerləşən bu kiçik Borsippa şəhərində edilə biləcək yeganə şeyləri bu məbədə gəlib ölən və yaşayan yaxınları üçün dua etmək olan digər məbəd ziyarətçilərindən biraz arxada qaldılar. Nabu heç nə üçün dua etmirdi, çünki edəcəyi duaların reallaşmasına şübhə duyurdu və artıq edə biləcəyi dua da qalmamışdı. Şumunun yeganə duası axsayan qıçına idi. Güləşdiyi dövrdə Nebuşadnezzarın oğlu Arad-Bel onun qıçını ağır zədələmişdi və buna görə də Şumu artıq güləşməyi dayandırmışdı. Nabuya görə bu, olduqca, qaranlıq və şanssız bir hadisə idi, ancaq Şumu ölməyib, yalnız zədələndiyi üçün hər gün Zikkurata gəlib dua edəcək qədər axmaq biri ola bilərdi. Gənc dostları Bel-aplu-iddina isə Şumudan daha da axmaq idi. Sevdiyi bir qızı məbəddə etdiyi dualarla əldə edə biləcəyini düşünən gənc bir aşiq olan Bel bilmirdi ki, sevdiyi qıza vurmayan borsippalı qalmamışdı.

– Nabu, bizi başa düşdük, mən və Şumu dualar edirik, – dedi Bel, – sən xiyarsan? Bütün günü bura gəlib gedirsən? Qorxma məbədə gəlməyəni öldürmürlər artıq, hansı dövrdəyik, – deyib güldü.

– Yəqin ki, gizlincə tanrılarla danışır, – dedi Şumu, ayağındakı zədə səbəbilə axsayaraq Nabu və Belin arxasıyla gəlirdi, – nə istədiyini dostlarına da de, Nabu.

– Heç nə istəmirəm. Ölmək istəyirəm, – dedi Nabu, hər gün keçən eyni söhbətlərdən bezmişdi.

– Onun üçün dua etməyə ehtiyac yoxdu, – qarşılıq verdi Bel, – Zikkuratın içinə yox, üstünə çıx, ordan da aşağıya at özünü, – yenə gülürdü.

– Sənin üçün duaya bəs ehtiyac var? – soruşdu Şumu Belə baxaraq, – qızı qaçıra bilmirsən? Sən necə kişisən?

– Mən necə kişiyəm e özdə. Şumu əlli yaşına çatacaqsan, amma hələ evlənməyibsən, – üzünü Nabuya çevirdi, – bunun da arvadı oğlun götürüb bundan qaçıb gedib. Sizdən məsləhət almamalı olduğumu, qız başıma daş tabletlə vuranda başa düşdüm mən, – Bel bu səfər gülmürdü.

– Bel, sənin götün şişib, – dedi Şumu, – bir dənə qapazlıq canın var, özündən böyüklərlə belə danışırsan? Nabu, bizim vaxtımızda böyüylərə hörmət var idi. İndiki cavanlara bax…

– Gəlin, pivələyək, – dedi Nabu ortada gedən söhbəti diqqətə almayaraq.

Şəhərin girəcəyinə çatdıqda artıq alnından çənəsinə Dəclə çayının qolları axırdı. Hər üçü də nəfəs-nəfəsə Ama-Şarratın meyxanasına doğru istiqamət aldılar. Borsippa kiçik şəhər olduğundan bir yerdən başqa bir yerə getmək o dərəcədə də çətin olmurdu, ancaq ilin bu dövründə, günorta istisində şəhərdən, nisbətən, kənarda yerləşən Zikkuratdan şəhərə qədər gəlmək insanı o qədər yorurdu ki, artıq şəhər içində on addım atmaq belə sanki, Babildən Misirə gedirmişsən hissini verirdi. Şumu axsaq olmasına baxmayaraq Nabu və Beldən daha rahat gəzirdi, artıq onların önünə keçib irəlidə addımlayırdı. Bel isə sanki, hələ də biraz əvvəl keçən söhbəti düşünürdü. Bəlkə də qızı qaçırmaq barəsində ağlında düşüncələr formalaşırdı. Belin xoşladığı Ahatum adlı bu qızın fahişəliylə məşğul olmasını nə Nabu, nə də Şumu ona açıqlamaq istəyirdilər, çünki Bel həm özünə, həm də qıza axmaq şeylər edə biləcək potensiyalda idi və Nabu bu sevgi hissinin onsuz da bir müddət sonra sönəcəyini arzulayırdı. Ahatumun isə Beldə, ümmiyətlə, gözü yox idi.

Uzun yoldan sonra Borsippanın mərkəzinə çatmışdılar. Şəhər Fərat çayının üzərində olduğu üçün ticarət də, nisbətən, güclü idi və mərkəzdəki bazarda bir çox insanın alver etdiyini görmək olardı, hətta günün bu istisində belə. Mesopotamiyanın hər tərəfindən gələn tacirlər bura daş, yun, metallar gətirir və buradan xurma, arpa və tərəvəzlər aparırdılar. Nabunun da son iş təcrübəsi bu bazarda olmuşdu. Təxminən dörd il əvvəl bəzi borclarını bağlamaq üçün dostu Belin atasının yerində işləməyə başlamışdı və Bel ilə də orada tanış olmuşdu. Belin atası Uraş ilə Nabu yaxşı anlaşsalar da Nabu bütün borclarını bağlayan kimi işindən çıxmışdı. Artıq nə işləmək, nə sevmək, nə də sevilmək istəyirdi. Yaşamağa olan istəyi belə ölən Nabu, sadəcə, bu Borsippa adlanan cəhənnəmdən getmək barəsində düşünürdü, ancaq bunun üçün ona yenə pul lazım idi.

Üç dost, nəhayət, şəhərin ortasındakı Ama-Şarratın meyxanasına çatmışdılar. Borsippalılar burada oturub yeyib-içib günlərini keçirirdilər. Ama-Şarratın çöldən gələnlər üçün qalmağa yerləri də var idi. Nabunun burada ən sevdiyi şey mesopotamiyalı olmayanlarla söhbət etmək idi, bu səbəbdən tez-tez bu meyxanada oturub pivə içir və insanlarla söhbət edirdi, ancaq Borsippada mesopotamiyalı olmayan adam tapmaq, Misirdə ata-anası bacı-qardaş olmayan birini tapmaq qədər çətin idi.

İçəri girən kimi Ama-Şarrat qışqırdı, – “İddin-Nabu! Anu-kalaqın oğlu! Borcunu qaytar!”

Nabu arvada qoz qoymadı. Hər dəfə buraya girdikdə bu sözü eşidirdi. Bu nifrət etdiyi cin-sifət qadına borclu olmaq onun bir tərəfdən qürurunu sındırır, bir tərəfdən də qadının pulunu qaytarmadığı üçün ona sevinc gətirirdi. İçəridə o qədər də çox adam yox idi, on bir masadan yalnız dördündə adam oturmuşdu. Nabu bəzilərinin Arad-Belin adamları olduğunu gördü, onlar iki masanı tutmuşdular. Ən ortadakı masada Dumu-Aşur tək oturub pivə içirdi, önündə artıq beşdən çox boş pivə bokalı var idi. Nabu içdiyi dövrlərdə, demək olar ki, hər gününü Dumu ilə keçirirdi. Masalarına əyləşməzdən öncə ona salam verdi. Digər masada oturan iki gənc oğlanı isə tanımadı Nabu. Masalar pivələr, xurmalar, xiyarlar, kələmlər, turplar, arpalar, buğdalar və s. ilə doluydu. Nabu, Şumu və Bel qapıya tərəf olan ən künc masada oturdular.

– Nabu, – dedi Şumu, – onlar hələ də burdadı, – gözüylə masalarda yox, Ama-Şarratın yatmaq üçün olan qonaq küncündə uzanan üç yad kişini göstərdi.

Bu üç şəxs, yeni ayın əvvəlində Borsippada görülmüşdülər. Heç kəslə ünsiyyətdə olmurdular və ancaq burada – Ama-Şarratın yerində qalırdılar. Bəzən aralarından biri çıxıb şəhəri gəzirdi və gecə olduqda yenidən buraya qayıdırdı. Yolda da heç kəslə danışmırdılar və verilən suallara da cavab vermirdilər. Geyimləri normal olsa da, gəzdirdikləri qılınclar çox fərqli idi. Hətta qılınclardan birində yaşıl parıltı da var idi. Ən fərqlisi üzləri, gözləri, saçları və saqqalları idi. Heç bir yerliyə bənzəmirdilər, hətta Nabunun gördüyü heç bir gəlməyə də bənzəmirdilər. Bu üç adamda fərqli bir şey olduğu hiss edilirdi. Nabu, nisbətən, yaşlı olan, sərt üzlü, gözləri səmanı andıran kişini Belin sevdiyi Ahatum ilə bir neçə dəfə görmüşdü. Ahatum Nabunun qonşusu idi və gecələri Nabu səsdən yata bilmirdi.

– Ama-Şarrat da onlarla söhbət etməyib? – deyə soruşdu öz-özünə yüksəkdən, – mümkün deyil o arvad kimləsə dil tapmasın. Görəsən, dilimizi bilmirlər, yoxsa danışmaq istəmirlər?

– Zəyif bilirlər, – dedi Şumu, – Şamaş onlarla biraz söhbət edib, amma demək olar ki, bilmirlər.

– Sizi bilmirəm onlar barədə nə düşünürsünüz, amma, məncə, bura nəyisə ya da kimisə axtarmağa gəliblər – dedi Bel, – o qısa boy olanı görürəm, hər gün. Çıxıb şəhəri gəzir, evlərə, insanlara baxır, meyxanaları gəzir və axşamlar qayıdır. Onunla bir dəfə söhbət etmək istədim.

– Nə danışdın?

– Heç nə, dedim qaqaş nəsə lazımdı, kimisə gəzirsən? Baxma da bu şəhər yiyəsiz deyil. Düzdü?

– Sənə qalıb bu şəhərin yiyəsi olmaq? – Şumu soruşdu sərt tonla, – Arad-Belə nə gəlib?

– O nə dedi? – soruşdu Nabu Beldən.

– Ağzın açmadı birinci, amma mən dirəşdim, dirəşdim, dirəşdim, axır çöndü…

– Salamlar, – dedi Şamaş-eret – Ama-Şarratın oğlu və meyxanadakı köməkçisi, – nə istəyirdiniz? Pivə? Sadə? Yoxsa yüksək keyfiyyətli yeni pivələrimizdən? Ən gözəl arpalarla süzülüblər, qeyd edim, qiyməti də münasib. Düzdü bu sözü Şumu qardaşım və bu gənc üçündü. Nabu sənə münasib ola biləcək, ancaq havamız var.

– Münasib qiymətlərinizi sikim. Babildə o pivəni heç səkkiz silo arpaya vermirlər, xaraba Borsippada qoyubsuz dədənizin qiymətini, – dedi Nabu, kasıblığını üzünə vurmayan bir Zikkuratdakı kahinlər qalmışdı.

– Səkkiz silo? – dedi Bel, – Şamaş, bax, varına-yoxuna nəhlət, səkkiz silo arpaya, Sipparda elə qəhbələri sikərəm, sənin heç yuxuna girməz başa düşürsən? Səkkiz silo ona pul verən var? Borsippada bu qədər çox pul qazanan olur? Eşşək qumarbazları o qədər çoxalıb?

– Bel, Nabu, Şumu, – dedi Şamaş gülümsəyərək, – ay sizi ləlöyün bicbalalar. Hər gün gəlib bir silo arpaya üç dənə pivə alırsınız, hansı ki, ona iki dənə düşür. Günəş çıxandan batana qədər də burda oturub, o bir dənə pivəni də güclə qutarırsız. Nə işiniz var, nə ailəniz var, nə bir şey, siz nə bilirsiniz axı Babildə vəziyyət necədi, Sippar şəhərində vəziyyət necədi? Dalbayoblar, səhəri Zikkuratda açıb, günortanı burda oturub, gecəni evizdə yatırsız, siz nə bilirsiz harda nə nə qədərdi? Axır aylardan xəbəriz var, qəhbələr uje gümüşə çıxır o saydığınız şəhərlərdə. Bu dediyim pivənin arpası sizin bildiyiniz Mesopotamiya arpasından deyil ha! Bunun üçün qolumdan keçərəm, o dərəcə.

– Nə olub ki, Mesopotamiya arpasına, yobana, bizdən yaxşı arpa çıxaran var? – Şumu əsəbləşirdi.

– Nəysə, sizə gətirim ən ucuz pivəmizdən yəqin ki, hə? – dedi Şamaş gedərək, – xurma zad da yeməzsiniz siz, yəqin ki.

– Pivəylə xurma yeyərlər dalben! Biraz da danışsan sikimə xurma yedizdirəcəm! – Bel də ayağa qalxmışdı əsəbdən, – yüz faiz deyirəm o poxu misirli peysərlərin arpasıyla düzəldirlər, ona görə bahadı.

– Şumu, bu balacaya çox volya veribsiniz a! Sənin sikin xurmadan balacadı, Bel, necə yedizdirəcəksən? – dedi gedərək.

Sakitliq çökdü və bir anlıq bir səs partlaması yaşandı Nabunun yanında.

– Mesopotamiyada oturub Misirə həsət aparanın bacısını sikim! – dedi Şumu qışqıraraq.

İçəridən dəstəkləyici səslər yüksəldi birdən birə. Arad-Belin adamları gülərək “Yaşa Şumu” deyirdilər. Nabunun tanımadığı iki gənc də gülürdü. Dumu isə durub əlində pivə ilə oynamağa başladı.

– Borsippanı bəyənməyinin bacısını sikim, blət! – dedi Aradın adamı Anu.

– Həri!!!

– O Amon dediyləri tanrının ağzına elə Şamaş ostursun, blət!

– Həri!!!

– Osturaram, – dedi Şamaş-eret.

Nabu qıraqda uzanan üç nəfərə diqqət edirdi. “Gərgin görünürlər, - deyə düşündü, - bəlkə də qorxurlar”.

– Bəlkə, bunları masaya dəvət edək? – deyə Nabu təklif etdi Şumu və Belə.

– Nabu, onları sikdir elə, – dedi Bel, – bu qızı necə edim mən?

– Hansı qızı? – dedi Şumu.

– Hansı olacaq, Ahatum, – dedi Bel, – ayım!

Nabuyla Şumu bir-birinə baxdılar. Hər dəfə bu qızın söhbəti açılanda Nabu artıq bildiklərini demək istəyirdi, ancaq Belin malış üzünü görəndə fikrini dəyişirdi. Bəlkə də Belin fikrindən başqa cür çıxarmalıydılar qızı.

– Bel, – çağırdı Nabu, – bu qız sənə layiq deyil, oxuma-yazma bilmir heç.

– Nə olsun, – dedi Bel, – mən də bilmirəm.

– Mən də bilmirəm, – dedi Şumu Nabuya.

Əslində, Nabu düşündü və özünün də yaxşı bilmədiyini xatırladı.

– Yaxşı, – dedi Nabu, – oxuma-yazma bir qırağa, Bel, döşləri xurma boydadı, gözünün biri Marduka, biri də Anuya baxır, sol əlində beş yox, dörd barmağı var, yadımdadı qız doğulanda əcayibdi deyə öldürmək istəyirdilər. Qulaqları Enkidunun qulaqlarına oxşayır, bazarda hamı onu poxlu-Ahatum kim tanıyır.

– Qızın saqqalı Gilqameşin saqqalından uzundu, – dedi Şumu bərkdən.

– Nə olsun, sənin ananın da saqqalı var, – deyə müdafiyə etdi qızı Bel.

– Mən, amma anamla evlənmək istəmirəm də xiyar! Nabu, durub bunu sikəcəm axır!

– Nə qışqırırsan, gijdillax? Axsaq qıçına yaraşar elə.

– Uşaqlar, yaxşı, – araya girdi Nabu, – dava etməyin…

Üçü də bir müddət səssiz oturdular. Şamaş-eret pivələri gətirdi. Axşam üstü yaxınlaşdıqca içəridəki insanlar çoxalmağa başlayırdılar. Çoxusu Nabu kimi məbəddən gələn işsizlər idi, bəziləri işini bitirənlər, bəziləri də Borsippadan keçənlər. Ama-Şarrat deyib gülərək hamını qarşılayırdı. Hər kəsə qarşı gülər üz olsa da Nabu daxildə onun Lamastudan adlı şeytandan fərqlənmədiyini bilirdi. Borsippadan olmayan neçə nəfərin bu meyxanaya girib, buradan çıxa bilmədiyini görmüşdü. Gümüşü çox olan şəxslər Ama-Şarratın ən sevdiyləri idi, amma buradan çıxa bilməyənlər də onlar idi. Ama-Şarrat qısa müddət ərzində bu meyxananı çox inkişaf etdirmişdi və açıqca görünürdüki bunun xərci satdıqları xurmalardan gəlmirdi.

– Babilə köçəcəm, – dedi Bel birdən-birə, – soxasan bura, nə iş var, nə bir şey. Camaat da geridə qalmışdı.

– Babildə nə tapacaqsan guya? – deyə soruşdu Şumu.

– Orda daha yaxşı meyxanalar var, daha yaxşı işlər var, gəzməyə-görməyə çox yer var, çox adam var, hər yerdən gəlirlər. Bilirsiz, atamın qardaşı Babildə nubandadı, deyəcəm məni işə düzəltsin. Ən azından uqula kimi başlayaram. Özdə deyirlər Babildəki qızlar açıq-saçıq gəzir. Bəlkə bəxtim gətirdi, birini tutdum. Sizdən fərqli olaraq sevgi həyatında hələ də şansım var.

– Bilirsən, Bel, anamın dayısı şaqinadı, amma daje o məni iş düzəldə bilməmişdi Babildə, – dedi Şumu, – cavanlıqda mənim də sənin kimi arzularım var idi, amma nə imiş, axsaq qıçla işləyə bilmərəmmiş! Sikim ağzını, uqulalara baxıram hamısı culu barmağım qalınlığında uşaqlardı, xətrinə dəyməsin Bel. Onlar işləyir mən işləyə bilmirəm?

– Birincisi mənim niyə xətrimə dəyir? İkincisi, sənin ananın dayısı Babildə işləmir, Urukda işləyir, – dedi Bel, pivəsinin son damcısını içərək.

– Nə dəxli var, şaqina şaqinadı, – dedi Nabu.

– AƏ, DAŞŞAQİNA KİMİ! – dedi qışqıraraq Bel.

Bel gülməydən stulundan yıxıldı. Elə gülürdü ki, içdiyi son damcı pivə ağzından qayıtmışdı, üzü və gözləri Mesopotamiya günəşi kimi qızarmışdı.

– Aə, ba maa deyin, mən neyniyim? – dedi yerdən qalxaraq, – siz qocalıbsız, gedibsiz. Cavan adamam. Harda pul qazanım? Uje beynim xarab olur, öldürəcəm özümü axırda, yobana!

– Nəsə bacarığın var? – soruşdu Şumu, – xötəy kimi gəzirsən hər gün, bir pox da bilmirsən, day nə olmalıdı? Mən heç olmasa güləşə bilirdim. Şükür, ordan yaxşı pul tutmuşam vaxtında. Nabu ağıllıdı. Ağlıyla nəsə edə bilirdi, – Nabunu süzdü biraz, – düzdü çox şey edə bilmədi, amma yenə o da çox ağıllı olduğuna görə. Daha az ağıllı olsaydı daha yaxşı olardı.

– Çox sağol tərifinə görə, Şum, canımsan, – pivənin əsas dalğası gəlmişdi.

– Sən nə bilirsən? – yenidən soruşdu Belə, – Makrunu tanıyırsan? İddin-Qibilin oğlu?

– İddin-Qibil nədi ala? – dedi Bel.

– Makrudu, Dizudu, Serda-ordaşdı, Berosusdu, bu uşaqlar cavan uşaqlardı, elə sənlə yaşıd olarlar. Eşşək qumarıyla məşğuldular. Biraz başın çıxsa yaxşı tutuzdurmaq olur, düzdü riskli işdi. Nabu, sən tanıyarsan.

– Hə, Dizuyla Makru mən bilən yaxşı pul götürürlər.

– Eşşək qumarını eşitmişəm, – dedi Bel, – amma o saydıqlarının əlaqələri yaxşıdı, mənim atam isə məndən başqa adam tanımır.

Bu anda qapını çırparaq içəri bir neçə nəfər qaçaraq daxil oldu. Ölüm hiss etdi Nabu girənləri görən kimi. Müştərilərin hamısının həyatına sanki, işıq gəldi birdən-birə. Başlarını qaldırıb olanları izləməyə başladılar. Dumu belə yarı-yuxulu vəziyyətdə olanları izləməyə çalışırdı. İki nəfər cavan bir nəfəri qollarından tutub içəri atmışdı. Yerə yıxılan oğlanın üzü-gözü artıq qan içində idi. Arxalarından gələn iki nəfər də cavan oğlanı yıxan adamlara əl-qol atırdılar. Nabu yıxılan oğlana yaxşıca baxdı və sanki, hardansa tanıdığını düşündü, ancaq tanıyırdısa da bu çox əvvəldən olmalıydı.

– Nə haydı, aə! – deyə qışqırdı Ama-Şarrat, – Arad… qadan alaram, bala, nə olubdu?

– Bu peysər, bicbala deyirki Mudruk Nabudan daha qüdrətli və vacibdi! – dedi Arad-Bel, oğlanı çırpanlardan biri o idi.

– Pox yeyir, o! – dedi Anu qışqıraraq, – cır, onu Arad!

– Bu iki amcıq da, – arxasındakı iki şəxsi göstərdi Arad-Belin sağ qolu Attor Du Kabd, – bunu təsdiqləyirlər! Deyirəm üçünü də öldürək! Ya da bu bicini öldürək, o biri biciləri də lüm-lüt edib ataq çölə. Kişidilərsə yaşayarlar. O da şübhəli!

– Mudruk, bütün Babilistanın əsas tanrısıdı, – dedi arxadakı adam, Borsippa ləhcəsiylə danışmırdı, amma dediylərindən cəsarətli olduğu hiss olunurdu.

– Mudruk Nabunun ancaq xadiməçiliyin edər, – birdən Nabunun yanından səs gəldi, qışqıran Şumu idi, – haralıdılar ki, bunlar, Arad?

– Nippur, – dedi döyülən cavan oğlan ağzına yeni bir yumruğu yeməzdən biraz əvvəl.

Nabu oğlanı tanıdı. İllər əvvəl öldürməyə getdiyi tüccarın oğlu idi. “Şamaş-ereşin oğlu!” deyə düşündü. Qəribə idi ki, Arad-Belin atası Nebuşadnezzara görə bu oğlanın atasını öldürəcəkdi və o öldürmədi. İndi isə Nebuşadnezzarın oğlu o adamın oğlunu öldürür. Nabunun bu səfər insaflı olası halı yox idi. Tanrılar üstündə ölümünə mübahisə edənlər, ölməyə layiq adamlar idi.

– Nippur? Ahahahah, – içəridəkilər gülməyə başladı, – Nippurluların qızları üzdənirağdı deyirlər, – bunu dedikdən sonra yavaş-yavaş adamların üzərinə cummağa başladı içəridəkilər.

Nabu oturmuş davanı izləyirdi. Hər kəs bir-birinə girməyə başlayırdı. Nabunun tanımadığı iki gənc də Nippurlulara tərəf dayandılar və Mudruku daha üstün saydığını dedilər, amma Arad-Belin qüvvətinə bələd olmayan idilər onlar. Şumu da davaya qarışmışdı. Aradla araları yaxşı idi və tanrı Nabunu dostu Nabudan daha çox sevdiyi də bariz idi. Nabunun fikri isə davadan çox üç yad şəxsdə idi. Birinin saçı qara və boyu qısaydı. Aralarından mesopotamiyalıya oxşayan bircə o var idi. Belin istədiyi qızı sikən isə şeytan Pazuzuya oxşayırdı. Digərləri onu tanrıya oxşatsalar da Nabuya görə adam tanrının tam əksi idi. Ən qəribəsi üçüncü idi. Saçları arpa tarlası kimi sarıya boyanmışdı. Gözləri isə dənizə bənzəyirdi. Bu üçünün çox uzaq torpaqlardan gəldiyini anlayırdı Nabu.

XIRÇ!

– Cavan oğlanın başı getdi, – dedi Bel Nabunu fikirlərindən ayıldaraq, – denən nə götünədi sənin, gəlib burda elə söz deyirsən, yox?

– Düzdü.

Borsippalılar cavan oğlanı öldürmüşdü. Oğlanın cəsədinin üzərinə Ama-Şarratın oğlu Şamaş işəməyə başladı. Digər ikisini isə çölə atacaqdılar. İçəridəkilər də buna həvəsli idi. Aradla Attora qoşulub gedənlərin içində hətta Şumu da var idi. “Məni gözləməzsiz,” – deyib getmişdi. Attor getməzdən əvvəl öldürülən oğlanın sikini kəsib “Bunu Şamaş-ereşə verəcəm, soxar oğlanın anasının amcığına!“ – deyib gülmüşdü. Borsippalılar axmaq olmaqlarından çox qəddar olmaqlarıyla bilinirdilər.

Nabu Bel ilə birlikdə oradan çıxdı. Artıq axşam idi və günəşin yarısı görünmürdü. Adətən, günün bu vaxtlarında Nabu nə edəcəyini bilmirdi. İşi yox idi. Hər səhər işi olmadığı üçün Bel və Şumu ilə Zikkurata gedirdi. Nabu ikisinə də bunun nə dərəcədə mənasız olduğunu açıqlamağa çalışsa da Şumu razılaşmırdı və Nabunun belə danışdığına görə tanrılar tərəfindən cəzalanacağını deyirdi. “Ölümün yaxındı, Nabu”. Bel isə sevdiyi qızın hadisəsini eşitsə Zikkuratdan əl çəkəcək biriydi, oraya yalnız o qızı əldə etmək üçün dua etməyə gedirdi. Zikkuratdan sonra Ama-Şarratın yerinə gedir, günün əsas hissəsini orada oturub pivə içib, söhbət edərək keçirirdilər. Axşamlar edəcək bir şey qalmırdı. Nabunun ailəsi də yox idi. Atasını aramilər öldürmüşdü. Anası isə atası öldükdən qısa müddət sonra Fəratda boğulmuşdu. Nə bacısı, nə də qardaşı var idi, hansı ki, bu Borsippada nadir görünən bir şey idi. Bir zamanlar evli idi. Arvadı Nabu pul qazana bilmədiyi üçün oğlu Belteşazzar ilə birlikdə doğulduğu Eridu şəhərinə gedib Nabunu tərk etmişdi. Nabu o vaxtdan bəri həyata qarşı soyuq davarnırdı. Nə Bel, nə də Şumu ilə olan söhbətləri artıq bəyənirdi. Başına gətirdiklərinə görə tanrılara nifrət edirdi. Borsippadan, hətta bütün Mesopotamiyadan nifrət edirdi. Uzaq yerlərdən gələnlərlə söhbət etmək, nisbətən, kefini düzəldirdi, amma artıq onlarla da danışacaq bir şeyləri qalmırdı. Nabuya gümüş, çoxlu gümüş lazım idi. Dünyanı gəzmək istəyirdi. Çoxlu pul ilə oğlu Belteni götürüb dünyanı gəzə bilərdi. Heç düşünmədiyi yerləri görmək və Ama-Şarratın meyxanasında qalan o sarı saçlı oğlan kimi şəxslərlə qarşılaşmaq istəyirdi. Üzərində sərvət olmadan gəzən adamları tanısa da Nabunun istədiyi şey o deyildi. Bu səbəbdən, gümüş əldə etmək üçün bəzən ağlına qəddar fikirlər gəlirdi.

– Fikirli görünürsən, – dedi Bel, artıq pivənin təsiri gedənə bənzəyirdi.

– Biraz, – cavabladı Nabu.

– Fikir adamı sikir, – dedi Bel, – bax mənə, bir dənə qızın dalınca özümü eşşək etmişəm.

– Olan şeydi, Bel, hamının başına gəlir, ailə qurmaq yaxşı şeydi, amma gərək birinci dolanışığın ola. Məni görürsən də? Arvad atdı getdi.

– Bel-aplu-iddinanın soyu davam etməlidi, Nabu. Bel-aplu-iddinanın soyu Elamın tanrılarından gəlir.

– Dəqiq. Dəqiq. İddin-Nabunun soyu qurusun, amma, soxasan belə dünyaya.

Bel hər zaman xoşbəxt görünürdü. Hər nə qədər Nabu kimi onun da heç nəyi olmasa da Nabudan fərqli olaraq xoşbəxt idi və həyatdan həzz almağı bacarırdı. “Görəsən, qızı öyrənəndə də belə qala biləcək?” – deyə düşündü Nabu.

– Şumu, hardadı? – soruşdu Bel.

– Getdilər o iki Nippurlunu çölə atmağa. O da Arad-Beli görən kimi dəyişir. Bilirsən ölən oğlanın atası tüccar idi. Adı Şamaş-ereş.

– Oğlanın?

– Yox, tüccar atasının. Arad-Belin atasını tanıyarsan, düzdü o, öləndə sən hələ uşaq idin.

– Nebuşadnezzar?

– Hə, mən bir dəfə Şumunun köməyiylə onun yanına girdim işə.

– Sən? – Bel şoka düşmüşdü, – sağol, Nabu, gözləməzdim. Neçə nəfər döydün, öldürdün?

– Heç nə qədər. İlk işim bu Şamaş-ereşi öldürmək idi, – Nabu cavanlığını xatırladı.

Borsippadan Nippura qədər səyahət etmişi. Şamaş-ereşin evini tapıb, gecə evinin qabağına qədər getmişdi. Əlində bıçaq var idi. Nebuşadnezzar tüccarı nə üçün öldürməli olduğunu deməmişdi, amma Nabu üçün o vaxt bu maraqlı deyildi və yalnız gümüş istəyirdi. Oğlu Belteşazzar yeni doğulmuşdu və ailəcə pula ehtiyacları var idi, ancaq Şamaş-ereşin körpə oğlunu gördükdə Nabu bıçağını aşağı endirmişdi. Kişini öldürə bilmədən geri qayıtdı.

– Öldürmədin? – Bel maraqla soruşdu.

– Öldürə bilmədim. Götümü Nebuşadnezzardan Şumu xilas elədi.

– Necə?

– Nebuşadnezzar oğlu Aradı üstümə göndərəcəkdi. İşi görməməyin cəzası ölüm idi. Şumu Aradı güləşə razı saldı. Ayağının axsaması o vaxt olub. Məni xilas etmək üçün etdiyi güləşdə.

– Həmin döyüşü udmuşdu o? Elə bilirdim Arad onun ayağını zədələyəndən sonra döyüş qutarmışdı.

– Yox, o ayaqla döyüşü uddu. Həm Aradın hörmətin qazandı, həm də mənim kəlləmi xilas etdi. Onsuz bir il sonra Nebuşadnezzar da torpağın altını gördü.

Nabu bir anlıq düşündü və ağlına bir şey gəldi.

– Bel…

– Haycan, brat?

– Sənin qonşuların var idi, balaca uşaqları olan, onlar da borsippalı deyildilər, deyəsən, hə?

– Aha, nə olub onlara?

– Qəribə ailədilər. Heç kəslə danışmırlar artıq. Yadımdadı kişi Ama-Şarratın yerinə çox gəlirdi, ancaq uşaqları olandan sonra gəlməməyə başladı. Hətta, deyəsən, evdən çıxmırlar. Arvadı da indiyə qədər görməmişəm.

– Nabu, bir şey deyim, – dedi Bel qulağını qaşıyaraq, – qapı qonşularıyam, amma onları heç mən də görməmişəm, – biraz düşündü, – əslində, bir dəfə körpə uşaqları çölə çıxmışdı, bir qadının onu gəlib götürdüyünü gördüm. Yəqin arvadı odu. Kişini arada bazarda görürdüm.

– İddin-Nerqal. Kişinin adı. Arvadının adı nə idi?

– Bilmirəm, – dedi Bel, – onlar barəsində bir məlumatım yoxdu. Onu bilirəm ki, iki uşaqları var.

– İki?

– Hə biri böyük idi, amma onu da bir dəfə görmüşəm.

– Maraqli, – dedi Nabu.

– Maraqli.

Bir az getdikdən sonra arxalarından bir nəfərin onları çağırdıqlarını eşitdilər. Nabu Bellə birlikdə arxaya döndü və Ama-Şarratın oğlu Şamaş-ereti gördü.

– Nədi, az arpa qoymuşuq? – dedi Bel.

– Yox, yox. Bel, Nabu, dəyərli müştərilərimiz. Ama-Şarratın meyxanasının ən unutulmaz iki şə…

– Aə, day, sox görüm. Nə olub? – dedi Nabu, – yuxum gəlir.

– İyirmi gümüş olub, Nabu, – dedi Şamaş gülərək, – iyirmi gümüş, hər ikiniz üçün. İyirmi dənə SİKİLMİŞ GÜMÜŞ!

Nabu ilə Bel bir-birlərinə baxdılar. Nabu adamın dediyini dərk etməyə çalışırdı. İyirmi gümüş borc idi, yoxsa nəsə başqa bir mənaya gəlirdi? Ancaq hər nə idisə qulağa yaxşı səslənirdi.

– İyirmi gümüş? – soruşdu Bel.

– Hə, – dedi Ama-Şarratın oğlu, – yəqin ki, ikinizin də sərvətini toplasaq iki gümüş çıxara bilmərik, bilmirəm, mənimlə razı olarsınızmı? Atanın bazardakı yeri daxil, Bel. Dəyərli, müştərilərimiz. Sizə iyirmi gümüş təklif edirəm. Bircə günün içində.

– Nə olub, Ama-Şarratın tursininin altından oğurlayıbsan? – deyə soruşdu Bel.

– Ahahaha, cırıldım day, – dedi Şamaş, – yox, sadəcə, sizi sevirik və sizə güvənirik. Şəhərimizdə karinnoy kim qalıb ki? Toplasaq heç on beş əlin barmağın keçməz.

– Şamaş, – dedi Bel, – bilirsən də mənim babalarım Elamdan köçüb bura, mən, əslində, karinnoy sayılmaram.

– Sikdir elə, – dedi Şamaş həyəcanla, – iyirmi gümüş qazanmaq istəyirsiniz? Bir şey etməlisiniz, – səs tonunu alçaltdı, – elə də yaxşı şey deyil, amma fikirləşdim itirəcək bir şeyi olmayan iki nəfər nədən qorxar?

Nabunun fikirləri reallaşmağa yaxınlaşırdı. Oğlanın dediylərində haqq var idi. Nabunun itirəcəyi bir şey qalmamışdı. Nə itirəcəyi sərvəti var idi, nə dəyərli zamanı, nə də ailəsi. Bel isə fərqli reaksiya vermişdi.

– Şamaş, yanılırsan, əziz qardaşım. Mən bir qız sevirəm, – dedi Bel, – və onu itirmək istəmirəm. Ümid edirəm dediyin şey məni ayımdan, ayımı günəşindən ayırmaz.

– Oy blə, – dedi Şamaş, – sikim için, Gilqameşin dastanının yazarıyla danışıram mən? – Nabuya dönərək, – Nabu, yanında şair gəzdirirsən, – dedi, – apar bunu Babildə diliylə qər-qəhbə tutub gətirsin.

– Düşükləmə, – dedi Bel.

– Bel, Bel, Bel, – dedi bezmişcə, – Bel-aplu-iddina. Kimi sevirsən? Tanıyırıq?

Nabu söhbətin pis yerə gedəcəyini hiss etdi.

– Neynirsən? – dedi Şamaşa.

– Necə, yəni neynirəm, məni toyuna çağırmayacaqsan, Bel? Pivələr məndən. Toyunda. Söz verirəm. Tanrı Nabu canı və yanındakı Nabu canı.

– Həyqi? – deyə soruşdu Bel.

– Hə, sənə və gəlinə. Hərənizə bir dənə. Əlavələrin qiyməti var təbii ki.

– Onda nə siki…

– AMMMMMAAAAA, – deyə anqırdı, – iyirmi gümüşün olannan sonra toyundaki pivələr Dəclədən başlayıb Fəratda bitəcək. Aramilər, assurlar, misirlilər, babillilər hamsı sənin toyuna gələcək. Gəlinə qızıldan piramidalar hədiyyə edəcəklər.

– Yaxşı, day ağın çıxarma, olar hamısı mənim toyuma gəlsə, gülüşlərdən çox qılınclar havada gəzər, – dedi Bel, – məncə, Gilqameş bilmirəm, amma Eridu dastanını sən yazıbsan, bu nə sözlərdi, – biraz dayandı, – Ahatum, – dedi Şamaşa.

– Ahatum? – soruşdu Şamaş.

– Aha.

– Ahatum?

– Aha, Ahatum.

– Ahatum? Damqi-ilaninin qızı? Anası qəhbə olan Ahatum?

– Anası qəhbədi qəhbədi, qız neyləsin? Qız anasını seçib? Anasın sevmirəmki. Deyirəm də Nabu, geridə qalmış millətdi bunlar.

Nabu Şamaşın gerçəyi açıqlayacağını hiss etdi.

– Əla, – dedi Şamaş Nabunun gözləmədiyi şəkildə, – onda iyirmi gümüşdən əlavə şey də qazanırsan, ƏLA! Edəcəyin şey sənə gümüşlərin ala bilməyəcəyi bir şeyi də qazandıracaq.

– Şamaş, – dedi Nabu, – çox danışma, nə işidi?

– Öldürmək, – dedi Şamaş birdən sakitləşərək, – bir nəfəri öldürəcəksiniz. Üçümüz biləcəyik ancaq.

– Ahatumun nə əlaqəsi? – dedi Bel.

Nabu məsələni anlamışdı.

– Bu öldürəcəyimiz adam ananın yerindəki üç nəfərdən biri deyil tesadüfən? – deyə soruşdu Nabu.

– Eynən, – dedi Şamaş, – gündəmdən xəbərin varsa bu yetimə niyə nəsə demirsən Nabu?

– Hardan bildin? – dedi Bel.

– Bel, Bel, Bel – dedi Şamaş, – o sənin istədiyin qıza gediblər. Bel, – Şamaş artıq quşlamışdı, – qabağdan, beldən, Bel. Özdə elə belə yox, şəppiltisinin səsini İştar eşidirdi. Hətta sikiş ilahəsi İştar məəttəl qalmışdı ki, blə, bu qızı necə sikirlər, Bel.

Bel heç nə demədi. Sakit dayanmışdı. Gözü dolmuşdu sanki. Şamaş da bir şey demirdi. Nabu hər ikisini izləyirdi və Beli belə görməmişdi. “Bel belə belə əsəbi ola bilirmiş” – deyə düşündü.

– Kim? – deyə soruşdu sakitcə.

– Öldürəcəyin adam! – dedi Şamaş, – sənə şans. Get sik, öldür! Həm Ahatumanın…

– Ahatumun…

– Ahatumun…Ahatumun, yaxşı, intiqamını al, həm də iyirmi gümüş və açığı deyirəm, məncə, iyirmi gümüş daha vacibdi. Bel, qızın saqqalı var idi, qəbul et, – dedi Şamaş.

– Nə olsun, Şumunun anasının da var idi, – dedi Bel.

– Şumuya qardaşıma qarşı quşlama, – dedi Şamaş, – nəysə, bunlar vacib deyil. Bel həmin adam növbəti gün batımında çıxır gedir, bu gecə son gecəmizdi. O üçün nə sikimə bura gəlib, nə sikimə getdilər bilmirəm, amma onsuz da öldürüləsi adamlardı, siz də qəbul edərsiniz, məncə.

– Özləri dedi? – deyə soruşdu Nabu, – axır ki, o qədər müddətdən sonra gedirlər, həm də, o qədər müddət ərzində də heç nə etmədilər, bura nəyə gəlmişdilər ki?

– Mən də bilmirəm, – dedi Şamaş, – qəribə adam idilər, sadəcə, onu bilirəm ki, balaca boy olanları anama bugün elə deyib. Baxın, anamın bu işdən xəbəri yoxdu, ona deməyin…

“Deməli bu qədər adamın yoxa çıxması Ama-Şarratın yox, oğlu Şamaşın işi imiş,” – deyə düşündü Nabu.

– Şamaş, – dedi Nabu, – bəs bu qədər gümüş hardandı? İşi Arad-Bel düzəldib?

– Arad-Bel onu öldürmək istəsəydi özü gedib öldürərdi. Gümüşlər həmin adamın özündəndi, – dedi Şamaş, – bugün içəridə dava olanda siz də ordaydınız. Aləm dəymişdi bir-birinə. Normalda məni bilirsiniz, tanrımıza kimsə nəsə quşlasa, anasının amcığına təpik ataram! Amma fikrim bu üçündə idi, işəyənnən sonra. Qarışıqlıq olanda bunlardan birinin – bugün gecə öldürəcəyimizin libasının içindən torba düşdü, – Şamaş Nabudan tutdu, – Nabu, içində tırıx qədər gümüş var idi! Tırıx qədər!

– Bəs üçünü də öldürəcik? – deyə soruşdu Bel, nəhayət, danışmışdı.

– Yox, yox, üçünü də öldürə bilmərik, – dedi Nabu, – Şamaş, qılınclarını görübsən?

– Hə, düzdü. Yox, əslində, öldürərik, amma lazım deyil. Baxın, – dedi Şamaş, – biri gün çıxanda, biri gün yuxarıda olanda, biri də gün batanda çölə çıxıb şəhəri gəzir. Açığı, bilmirəm niyə, amma belə edirlər, amma bayaq ikisi bir yerdə çıxdı. Həmin adam da birazdan çıxmalıdı. Onda tutub, üçümüz öldürürük. Tək adamı öldürməyə nə var?

Üçü də bir müddət sakit qaldı. Belin əsəbi görüntüsü, sakit və qorxuducu bir sifətə çevrilmişdi. Nabunun da səssizliyi razılıq idi. Hər biri öz evinə gedib tapa bildiyi bir silahı götürüb bazarın arxasındakı uzun küçədə görüşəcəkdilər. Belin evində qılınc olduğunu bilirdi Nabu. Şamaş kimi birinin də böyük ehtimal qılıncı var idi. Nabunun elə Nabu boyda evində odun və gildən başqa bir şey yox idi. Uzun odun parçasını götürüb görüş yerinə getməyə başladı. Hava artıq tam qaralmışdı. Çöldə adam yox idi. Borsippada bu vaxtlar səssizlik hökm sürürdü.

Nabu bir tərəfdən istədiyi gümüşü tapa bildiyi üçün sevinir, bir tərəfdən də həmin adamların buraya gəlmə səbəbini heç vaxt öyrənə bilməyəcəyinə görə heyfislənirdi. Yol boyu o qədər gümüşlə nə edəcəyini düşündü. Eridudakı oğlu Belteşazzarı görməyə gedəcəkdi, orası dəqiq idi. Onu da götürüb Misirdə piramidaları görməyə, daha sonra adını belə bilmədiyi torpaqlara gedərdi. Finikyalılarla dənizləri gəzərdilər. Çox uzaqlara – Afinaya, Spartaya gedə bilərdilər. Mesopotamiya kimi isti günəşi olmayan bir yerdə də yaşayıb, həyatını bitirərdi. Bu qədər gümüşlə ticarətə də girişə bilərdi. Uşaq vaxtı atasıyla birlikdə metal satma təcrübəsi var idi. Daha sonradan isə tərəvəz satmışdı, ancaq o kasıb olan vaxtlarında idi. Nabu artıq varlı olacaqdı. Heç vaxt yemədiyi meyvələri alıb yoxlayacaqdı. Oğlu Nabunun gənckən yaşaya bilmədiyi həyatı yaşamalı idi. Bu qədər pulla tanrılara da ehtiyacı olmayacaqdı. Bəlkə özünə və oğluna piramida tikdirərdi və düşüncələr içində gedə-gedə Şamaşı gördü.

– Adam, birazdan bizim olduğumuz yerdən keçəcək. Meyxanaya qayıtmalıdı harda olsa, – dedi Şamaş, – Bel, hardadı?

– Bilmirəm, yəqin birazdan gələr, – dedi.

– Nəysə, sənə planı deyirəm, sonra ona da deyərəm, – Şamaş başını biraz aşağı əydi, – ilk olaraq silahsız onu mən qarşılayacam, məni yaxşı tanıyır. Biraz söhbət etməyə çalışacam, bilirsən yaxşı söhbət edirəm.

– Bilirəm, bilirəm, – dedi Nabu, – dilsiz eşşəyi də danışdırarsan sən.

– Nə demək istədiyini başa düşmədim, amma davam edirəm, – dedi, – həmin vaxt sən arxadan yavaşca yaxınlaşırsan, qılıncını ya da bıçağını belinə soxursan, – daha sonra Nabunun əlinə baxdı, – sənin qılıncın hanı? Odunla gəlibsən? Mən səni ağıllı bilirdim, yavnı gijdillax imişsən sən!

– Gijdillax, özün demədin itirəcək heç nəyim yoxdu?

– Sənin, ümmiyətlə, heç nəyin yox imiş, – Şamaş dərindən nəfəs alıb biraz düşündü, – yaxşı, qılıncımı götür, əslində, mənim ehtiyacım yoxdu. Bilmirəm Şumu sənə danışıb ya yox, amma cavanlığımda güləşlə məşğul olmuşam mən də. Hətta o yekəpər Şumunun ağzına da oturmuşam.

– Bəs, qarşı qoya bilsə? – dedi Nabu, – ya da məni eşitsə? Bəlkə, güclü döyüşçüdü?

– Şumu?

– O öldürəcəyimiz adamı… – səsini aşağı saldı, – deyirəm, nə Şumu?

– Belə elə belə hallara görə ehtiyacımız var idi. Peysər, atdı deyəsən bizi. Gənc nəsilə güvənmək lazım deyilmiş.

– Atmaz, – deyə müdafiyə etdi Beli Nabu, – gələr harda olsa, onun evi uzaqdadı, bilirsən.

– Nəysə, bizim vaxtımız yoxdu. O adam gələndə artıq hazır olmalıyıq, – Şamaş Nabunun arxasına diqqətlə baxdı, – gəlir!

Nabu bazardakı boş arabalardan birinin arxasına gizləndi. Öldürəcəkləri adam əlində qılınc ilə, başı aşağı yavaş-yavaş yeriyirdi. Şamaş onu yolun ortasında gözləyirdi. Adam Şamaşa yaxınlaşdıqca addımlarını daha da yavaşlatdı və diqqətlə Şamaşa baxdı.

– Heyyy, – dedi Şamaş, – necəsən? Tanıdın?

Adam heç nə demədən yoluyla getməyə davam edirdi.

– Sənləyəm, – dedi Şamaş, – tanıdın məni? Mən, Şamaş-eret.

– Hə, – dedi adam.

Nabu ilk dəfədi onun nəsə dediyini eşidirdi. “Hə” kimi bir sözü belə çətinliklə dedi, amma. Şamaşın dilimizi bilməyən birini necə danışdıracağı Nabuya maraqlı idi.

– Gedək, mən də meyxanaya gedirəm, – dedi adama, – gəl.

– Yox, – dedi adam.

– Dilimizi bilirmişsən, maraqli! Hardansan igid?

– Yox, – dedi adam yenə və Şamaşın ətrafından fırlanıb yoluna davam etməyə başladı.

Şamaş adamın qolundan tutdu. Adam qılıncını hazır vəzyətə gətirdi birdən.

– Hey, hey, hey, sakit, blin! – dedi Şamaş əlini qaldıraraq, – heç nə etmirəm, narahat olma. Adın nədi sənin?

Adam Şamaşı izləyirdi.

– Ad, ad. ADIN NƏDİ? AD?

– Marduk, – dedi adam.

– Marduk? Marduk-aplu-iddina? İddin-Marduk?

– Marduk, – dedi adam yenidən.

Şamaş bir müddət sakit qaldı. Adam Şamaşın önünə keçdiyi üçün artıq beli Nabuya tərəf deyildi. Nabu Şamaşın onu necəsə əks tərəfə çevirməsini gözləyirdi. Bel hələ də gəlməmişdi.

– Marduk, tanrı adı. Maraqlıdı, – dedi Şamaş, – haralısan Marduk? Göylərdən yəqin ki? Ahahaha…

Adam gülmürdü və ağzını açmırdı.

– Getmək, – dedi adam nəhayət.

Bu anda Şamaş Marduka yumruq atdı. Marduk yerə yıxılan kimi Şamaşın ayağına qılıncını vurdu, ancaq Şamaş həmin an sağa çəkildi. Adama yerdə bir dənə də yumruq vurmaq istəyərkən, adam Şamaşın qolundan tutub yerə çəkdi. Daha sonra üstünə çıxıb Şamaşa bir neçə kəllə atdı. Şamaş güclə də olsa bədənini yuxarı edib adamın belindən yapışdı və sola yıxdı. Qılıncı yerə düşdü. Şamaş yumruqlar vururdu, ancaq adam qollarıyla bir çox yumruğu saxlayırdı. Daha sonra Şamaşın başını qollarının arasına keçirib sıxmağa başladı.

– NABU! – deyə qışqırdı Şamaş, – XİYAR! TEZ!

Nabu arabanın arxasından birdən çölə atıldı. Adam arxasına çevrilib, Şamaşı buraxıb ayağa qalxdı. Qılıncını götürüb Nabuya tərəf tutdu. Şamaş da ayağa qalxıb Nabunun verdiyi odunu onun üzərinə yelləməyə başladı. Adam odundan qaçırdı. Nabunun ayaqları və əlləri sanki, bağlanmışdı. Hərəkət edə bilmirdi.

– NABU! – dedi Şamaş yenidən.

Nabu özünü ələ alıb qılıncını adamın başına doğru düz xəttdə itələdi. Adam başını sağ aşağıya endirib öz qılıncıyla Nabunun qarnına hücum etdi və Nabunun qarnını sıyırdı. Qəribə idi ki, Nabu kəsiyin ağrısını hiss etmədi. Adam məsafəni qoruyurdu və Nabunun bilmədiyi bir dildə nələrsə deyirdi. Nəhayət, danışmağa başlamışdı. Şamaş Nabunun əlindən qılıncı alıb adama yenidən hücum etdi. Bir müddət qılınclar bir-birini döydü və nəhayət kəsik səsi gəldi. Adam Şamaşın sol qolunu kökündən kəsmişdi. Yerdə yatan Şamaşın qışqırıq səsi ətrafda yaşayan hər kəsi oyada bilərdi və açıqca görünürdü ki, adam da bunun fərqində idi. Qılıncın Şamaşın başı üstündə yuxarı doğrultdu və tam aşağı edəcəkdi ki, Nabu adamın belindən yapışıb onu irəli itələdi. Adam artıq Nabunun altında idi. Bir, üç, beş, on – Nabu adamın hər tərəfini yumruqlayırdı. “Belin iyirmi gümüşü də bizə qalır - deyə düşünürdü ürəyində artıq, - qoluna görə böyük hissəsin Şamaşa vermək olar, qalanı mənə bəs edər”. Adamın üzü qızarmışdı. Sol gözü artıq görmürdü. Ağzından tökülən qan özünü boğmağa başlamışdı ki, Nabu soyuq bir duyğu hiss etdi. Artıq Şamaşın qışqırığını eşitmirdi, adamın hərəkətlərini daha yavaş görürdü. Ətraf sakitləşdi. Özünə Marduk deyən adamın ağzından çıxan qanın axıntısı yerinə artıq Nabu sanki, öz içindəki qanın axıntısını eşidirdi. Qolu hərəkət etmirdi. Başını çətinliklə qarnına doğru əydi və adamın qılıncının qarnının yuxarı hissəsinə girdiyini gördü. Daha sonra ulduzları gördü. Yerə yıxılmışdı. Artıq başını yuxarıda da tuta bilmirdi. Sola baxdı. Adam ölmək üzrəydi, ancaq hələ də hərəkət edirdi. Yenidən ulduzları görürdü. Yuxarı baxırdı. Yenə qala bilmədi. Sağa baxdı. Şamaş qolunu axtarırdı. Biraz uzaqlara fikri getdi və son gördüyü şey Bel oldu. Bel qaçaraq gəlirdi.

Proloq